Мэта: далучэнне школьнікаў да традыцый беларускай культуры з дапамогай народных гульняў і абрадаў.

Задачы:

замацаванне уяўленняў аб фальклоры і беларускіх народных гульнях;

ўдасканаленне рухальных навыкаў: шпаркасці, спрыту, каардынацыйных здольнасцей, кемлівасці;

развіццё творчых здольнасцяў;

выхаванне патрыятычных пачуццяў, пачуцця спачування і ўзаемадапамогі.

Папярэдняя праца:

знаёмства выхаванцаў з побытам, традыцыямі, народнымі промысламі жыхароў роднага краю;

развучванне народных гульняў, танцау,песень.

чытанне літаратурных твораў аб беларускім краі.

Атрыбуты:

куфар з атрыбутамі для гульняў,таблічкі,рушнiкi,лапцiнамаляваныяi,свечка,блiны,хлеб,бубны,кошыкi,тэлевiзар,флэш-карта,ноутбук.

Гаспадыня:

Добры дзень, дзяўчынкi! Добры дзень, хлапчукi!

Дзеці: дзень добры, гаспадынька!

Гаспадыня:

Свет, госці дарагія!

Вы прыйшлі ў добры час

Сустрэчу цёплую такую

Мы рыхтавалі для Вас.

Хлебосольством і радушьем

Знакаміты наш край.

Тут для вас і беларускія гульні

І мядовы каравай.

Выхавальнік:

Сабраліся мы сёння пазабаўляцца ды пацешыцца, ўспомніць даўніну ў народныя гульні пагуляць і абрад Багач паглядзець. У кожнага народа ёсць свае традыцыі, песні, гульні.

Свята мы пачнем,карагодам!!!

Карагод «Ураджай збірай».

Выхавальнік:Малайцы,дзецi!!!Слаўны ўраджай і да абраду нашаму вельмі падыходзіць.

Сёння мы сабраліся на незвычайную сустрэчу. Так,так менавіта так.

Мы раскажам вам аб тым, як святкавалі нашы прабабулі і прадзядулі абрад Багач. Слова «багач» як на рускай мове, так і на беларускай гучыць аднолькава і пазначае багацтва.

Гаспадар:Добры дзень, дзеткi.Мяне завуць гаспадаром Міхаілам.А вы ведаеце,што Багач - старажытнае свята восені.

Нашы продкі адзначалі яго ў дзень восеньскага раўнадзенства

22 верасня - дзень асабліва адзначаецца ў астранамічным календары, - дзень восеньскага раўнадзенства. Астранамічная восень адпавядала восені вакол: прыбраным палях, сціснутым нівах, золата лісты. І яшчэ да гэтага часу былі поўнымі засекі з хлебам. А назва ў яго цудоўнае - "Багач". Адно з пажаданняў у беларусаў, якое гучыць як змова, такое: "Будзь багаты, як восень!"

Гаспадыня:

Існаваў звычай, па якім ад кожнай сям'і, ад кожнай асобы па жменьцы прыносілі ў агульны кораб ("лубку") жыта, абмалочаную з першага снапа на "зажынках". Паняцце "першы" вельмі важна было заўсёды ва ўсіх народаў, яно захавалася і цяпер. "Першы" - гэта пачатак усяму наступнаму, вызначэнне і праграмаванне далейшага. "Лубка з жытам" ("Багач"), сабраным "грамадою", знаходзілася ўвесь год у якой-небудзь хаце "пекла Багача ды Багача". У доме, дзе знаходзіўся "Багач", служыў малебен "За новы ураджай i Божую шчодрасць ды людзей" спецыяльна запрошаны святар.

Гаспадар:

Потым здзяйсняўся абрад абыходу усімі жыхарамі вакол вёскі з "Багачом", у цэнтры якога ў збожжа была ўстаўлена запаленая свечка, пасля гэтага з тым жа "Багачом" абыходзілі статак. Пасля абыходаў ішлі да той хаты, у якой "Багач" павінен быў захоўвацца ўвесь наступны год. Лічылася, што "Багач" павінен прыносіць ўсёй абшчыне, а асабліва таго "гаспадару", у чыёй хаце ён знаходзіцца, дабрабыт, дастатак, здароўе, бо збіралі яго "ўсім светам". У гэтай хаце праводзілася абрадавае застолле.

(Вiдэапаказ абрада Багач)

Выхавальнік:

У мяне ёсць чароўны куфар, у якім захоўваюцца народныя гульні. Хочаце даведацца якія там гульні? Каб куфар адкрыўся, трэба сказаць, чароўныя словы.

Раз, два, тры - куфар адчынiся!

Гульня пакажыся.

Выхавальнік дастае з куфра таблічку з надпісам «Мiхасiк» і тлумачыць правілы гульні.

«Мiхасiк»

«Ты,Мiхаська не зявай,не зявай

Лапаточкi абувай,абувай!»

Для правядзення гульні шэсць пар лапцей ставяцца па крузе. Сем удзельнікаў гульні размяшчаюцца вакол лапцей. Пасля вымаўленых вядучым слоў:

гучыць беларуская народная мелодыя. Усе падскокамі або крокам беларускай полькі рухаюцца па крузе.

З заканчэннем музыкі ўсё спыняюцца і кожны імкнецца хутчэй абуць лапці. Дзіця, які застаўся без лапцей, выбывае з гульні. Прыбіраецца адна пара лапцей, і гульня працягваецца да таго часу, пакуль застанецца адзін гулец. Ён і лічыцца пераможцам.

Правілы гульні.

Гульцы абуваюць лапці толькі па заканчэнні музыкі. Рухацца па крузе, складзеным з лапцей, трэба з яго вонкавага боку.

Выхавальнік: 

Чакае нас новая гульня!

Скажам чароўныя словы

Дзеці:

Раз, два, тры - куфар адчынiся!

Гульня пакажыся.

Выхавальнiк дастае з куфара таблiчку з надпiсам «Гарлачык» i тлумачыць правiлы гульнi. “Гарлачык”

       Дзеці сядзяць у крузе на кукішках. Гэта «гарлачыкі». Па крузе ходзіць «пакупнік» і спыняецца каля каго-небудзь.

         П а к у п н і к.   Колькі каштуе гэты гарлачык?

         Д з і ц я.  

За гарлачык гэты

Дай нам зусім крышку:

Каб ніколі не хварэць —

Маннай кашы лыжку.

         Пасля гэтых слоў дзіця-«гарлачык» паднімаецца на ногі і бяжыць па крузе ў адным напрамку, а «пакупнік» — яму насустрач. Кожны імкнецца заняць свабоднае месца. Той, хто спазняецца, становіцца «пакупніком».

(Гульня паутараецца некалькi разоу.)

Выхавальнік: 

Чакае нас новая гульня!

Скажам чароўныя словы

Дзеці:

Раз, два, тры - куфар адчынiся!

Гульня пакажыся.

Выхавальнiк дастае з куфара таблiчку з надпiсам «Журавель» i тлумачыць правiлы гульнi. “Журавель”

 Выбіраюцца «журавы». Астатнія становяцца ў круг, трымаючы ў паднятых уверх руках вяроўку («сілкі»). Журавы, узмахваючы рукамі рухаюцца па зале, прабягаючы пад вяроўкаю і сярод удзельнікаў, якія ходзяць па крузе і спяваюць:

Сякі-такі журавель, журавель

Не еш маіх канапель, канапель.

Бо я табе, жураўлю, жураўлю,

Задам дыхту, як злаўлю, як злаўлю!

         Па заканчэнні слоў (не раней!) дзеці апускаюць вяроўку, каб злавіць каго-небудзь з журавоў.

Гаспадыня:

Добра вы гулялі, пара і адпачыць. Зараз я загадаю вам загадкі і мы даведаемся, як добра вы ведаеце хатніх жывёл і птушак, якія жывуць у Беларусі.

Шчыплюць трауку каля рэчкі ў цеплых кажухах...( авечкі)
Пасярод двара стаіць гара: спераду-вілы, ззаду мятла ....(Карова)
Усіх возіць, а сам пехатою ходзіць....(конь)
Ходзіць па двары, балбоча, ніхто з ім сябраваць не хоча....(індык)

Важная ходзіць каля хаты, мае ногі, як лапаты,

На дзяцей шыпіць так строга, есць траву пляскатым рогаў....(гусь).
З людзьмі сябруе, хату вартуе, жыве пад ганкам, хвост абаранкам....(сабака).
З барадою,а не дзед, з рагамі, а не бык, малако дае....(каза)

А зараз паслухайце прыказкi i прымаукi на беларускай мове:

-Дзе шчырая праца,там густа,а дзе лянота-пуста.

-Каб вады напiцца,трэба ей пакланiцца.

-На бога спадзявайся,але i сам старайся.

-Страх мае вочы вялiкiя.

-Абяцаная шапка вушэй не грэе.

Дзеці:Раз, два, тры - куфар адчынiся! гульня пакажыся.

Выхавальнік дастае таблічку з надпісам «Млын».

Усе дзецi, якія граюць становяцца ў два круга на адлегласці не менш 1 м адзін ад аднаго. Адзін з гуляючых у першым крузе атрымлівае бубен і перадае яго другому, той трэцяму і г. д. па коле. Паступова хуткасць перадачы ўзрастае. Тое самае выконваюць гульцы другога круга Кожны гулец імкнецца атрымаць бубен.Калi музыка спыняецца дзецi,у руках каторых бубны становяцца у сярэдзiну i танцуюць пад музыку беларускiя танцы.

Выхавальнік:

Выхавальнік грукае ў бубен.Раз, два і скончылася гульня.

Выхавальнік:Паглядзіце куфар пусты, значыць, ва ўсе гульні мы пагуляем.

Давайце ўспомнім, якія гульні былі ў куфры?

Пра якія гульнi вы раскажыце сваім сябрам?

Гаспадыня:Дарагiя хлопчыкi и дзяучынкi, вы добра гулялі, танцавалі і ад мяне вам гасцінец!

Гаспадыня паведамляе дзецям кошык з пачастункам!

Выхавальнік:Вось і прыйшла пара развітвацца.

https://cloud.mail.ru/public/4Pa4/CKo855dXT